Monday, May 11, 2020

हिंदी - तद्धित


प्रत्ययघटित शब्द

तद्धित 
शब्द के बाद जो अक्षर या अक्षरसमूह लगाया जाता है उसे प्रत्यय कहते हैं।

प्रत्यय दो प्रकार के होते हैं।
1.तद्धित प्रत्यय
2.कृदंत

तद्धित - 
धातु (क्रिया)को छोड़कर अन्य किसी विकारी शब्द संज्ञा , सर्वनाम , विशेषण में प्रत्यय लगाने से बनने वाले शब्द तद्धित कहलाते हैं।
जैसे:-  
बंगाल - बंगाली   (  ई )
भूख - भूखा      ( आ )
बुरा - बुराई          (आई)
पंडित - पंडिताऊ  (आए)
भीख - भिखारी    (आरी )
मीठा - मिठास.    (आस)

आहट = कड़वा - कड़वाहट
           गरम - गरमाहट
इक =  समाज - सामाजिक
          साहित्य - साहित्यिक
तद्धित प्रत्यय अलग करके लिखिए
जैसे:- 
दुखिया    (आ)
डिबिया   (आ)
रसोइया.......इया
धनी......ई
लालची......ई
ऊनी.......ई
नमकीन......ईन
रंगीन......ईन
शौकीन......ईन
चमकीला - ईला
सुरीला......ईला
जहरीला......ईला
पेटू....ऊ
चालू.....ऊ 
बाजारू.......ऊ
सड़कें.  .....एं
बोतलें....एं
पुस्तकें......एं
लिपिक ......क
लेखक.....क
गायक .......क
कथाकार....कार
चित्रकार.....कार
पत्रकार....कार
घूसखोर.....खोर
सूदखोर ......खोर
जादूगर....गर
सौदागर ....गर
बौद्ध....अ
शैल... अ
शाक्त......अ
लकड़हारा...हारा
सर्वहारा....हारा
श्रेष्ठतम......तम
महानता ......ता
गोपनीय....ईय
लाघव....व
शैशव .....व
तीरंदाज......अंदाज
गोलंदाज...... अंदाज

प्रत्यय लगाइए
जैसे:- 
पूजा - पुजारी
लट्ठ - लठैत
डाका.....डकैत
मिठाई....मिठाईवाला
पानी.....पनहारा
पंच..... पंचायत
चिकना .....चिकनाहट
मुख..... मौखिक
साहस..... साहसी
बर्फ...बर्फीली
निर्णय....निर्णायक
सीमा ....सीमांत
आकर्षण..... आकर्षक
निसर्ग..... नैसर्गिक
प्रकृति.... प्राकृतिक

कृति कार्य -
पाठाध्यापन के बाद पाठ में आए सभी तद्धित प्रत्ययघटित शब्द छांँटकर उनके प्रत्यय अलग करके लिखिए।

https://testmoz.com/q/3271148  इस लिंक पर जाकर परीक्षा दीजिए ।

No comments:

Post a Comment

प्रवेश सुरु! प्रवेश सुरु! प्रवेश सुरु!

प्रवेश सुरु! प्रवेश सुरु! प्रवेश सुरु! दि कॉन्फरन्स ऑफ चर्चेस ऑफ ख्राइस्ट इन वेस्टर्न इंडिया संस्थेचे, मिशन गर्ल्स हायस्कूल, श्रीगोंदा, ता. ...